Czym jest czucie głębokie i jak rodzic może wspierać je u dziecka?

Czucie głębokie, zwane również propriocepcją, jest jednym z najważniejszych, a jednocześnie najmniej uświadamianych zmysłów człowieka. To dzięki niemu wiemy, gdzie znajdują się nasze części ciała, jaką siłę zastosować do wykonania ruchu czy jak utrzymać równowagę. Czucie głębokie odgrywa kluczową rolę w codziennym funkcjonowaniu dziecka, jego zdolnościach motorycznych, a także regulacji emocji. W tym artykule przybliżymy, czym dokładnie jest propriocepcja, jakie są jej objawy zaburzeń i jak rodzic może wspierać rozwój tego zmysłu u dziecka.

 

Czym jest czucie głębokie?

Czucie głębokie to zdolność naszego ciała do odbierania informacji z mięśni, stawów i ścięgien na temat pozycji i ruchu. Jest to możliwe dzięki specjalnym receptorom, które przesyłają sygnały do mózgu.


Dzięki propriocepcji możemy:

  • wiedzieć, w jakiej pozycji znajdują się nasze ręce i nogi, nawet bez patrzenia,
  • oceniać siłę potrzebną do podniesienia przedmiotu,
  • utrzymywać równowagę podczas chodzenia czy biegania,
  • precyzyjnie kontrolować ruchy, np. podczas pisania czy rysowania.

Propriocepcja współpracuje z innymi zmysłami, takimi jak wzrok i błędnik (zmysł równowagi), tworząc spójny obraz tego, jak poruszamy się w przestrzeni.

 

Dlaczego czucie głębokie jest ważne dla dziecka?

Prawidłowe funkcjonowanie zmysłu propriocepcji jest kluczowe dla rozwoju motorycznego i emocjonalnego dziecka.


Dzięki niemu dziecko:

  • rozwija koordynację ruchową i równowagę,
  • uczy się precyzyjnych ruchów, np. chwytania i pisania,
  • czuje się bezpiecznie w swoim ciele, co sprzyja regulacji emocji,
  • jest w stanie wykonywać codzienne czynności, takie jak ubieranie się czy jedzenie.

 

Zaburzenia czucia głębokiego – jak je rozpoznać?

Zaburzenia propriocepcji mogą objawiać się na różne sposoby.


Rodzic powinien zwrócić uwagę na następujące sygnały:

  • dziecko ma trudności z utrzymaniem równowagi, często się potyka lub upada,
  • wydaje się niezdarne, ma problemy z wykonywaniem precyzyjnych ruchów,
  • unika aktywności fizycznej, takich jak bieganie czy wspinanie się,
  • lub przeciwnie – poszukuje intensywnych bodźców, np. często się wspina, uderza w różne przedmioty, skacze,
  • ma trudności z regulacją siły, np. za mocno ściska kredkę lub zbyt lekko ją trzyma,
  • niechętnie angażuje się w zabawy manipulacyjne, takie jak układanie puzzli czy budowanie z klocków.

 

Jak rodzic może wspierać czucie głębokie u dziecka?

Rodzic odgrywa kluczową rolę w wspieraniu rozwoju propriocepcji dziecka. Oto kilka sprawdzonych sposobów:

 

1. Zapewnij dziecku aktywność fizyczną

Ruch jest najlepszym sposobem na stymulowanie czucia głębokiego.

Zachęcaj dziecko do:

  • biegania, skakania i wspinania się,
  • jazdy na rowerze, hulajnodze lub rolkach,
  • zabaw na placu zabaw, takich jak huśtanie, zjeżdżanie na zjeżdżalni czy korzystanie z drabinek.

 

2. Zorganizuj zabawy z oporem

Ćwiczenia wymagające użycia siły świetnie stymulują propriocepcję.

Możesz zaproponować:

  • przeciąganie liny,
  • noszenie lub przesuwanie cięższych przedmiotów, np. kosza z klockami,
  • zabawy w „pchanie ściany” – dziecko opiera się rękoma o ścianę i „próbuje ją przesunąć”.

 

3. Angażuj dziecko w codzienne czynności

Zachęć dziecko do pomagania w domowych obowiązkach, takich jak:

  • wyrabianie ciasta,
  • przenoszenie zakupów (dostosowanych wagą do możliwości dziecka),
  • sprzątanie zabawek czy ścieranie kurzu.

 

4. Zabawy sensoryczne

Proponuj dziecku zabawy, które angażują różne zmysły, np.:

  • ugniatanie i wałkowanie plasteliny,
  • lepienie z masy solnej lub ciasta,
  • zabawy w wodzie, piasku lub kaszy.

 

5. Ćwiczenia z dużymi piłkami

Duże piłki gimnastyczne to świetne narzędzie do pracy nad propriocepcją.

Możesz:

  • turlać piłkę po plecach dziecka,
  • pozwolić dziecku leżeć na piłce i przetaczać je w przód i w tył,
  • wspólnie skakać na piłce z uchwytami.

 

6. Masaże i dociski

Delikatne masaże lub dociskanie rąk i nóg dziecka (przez terapeutów nazywane „kompresjami”) pomagają rozwijać świadomość ciała. Te techniki można łatwo wdrożyć w codziennych zabawach.

 

7. Współpraca z terapeutą integracji sensorycznej (SI)

Jeśli zauważasz u dziecka wyraźne trudności w zakresie czucia głębokiego, warto skonsultować się z terapeutą SI. Specjalista przeprowadzi odpowiednią diagnozę i zaproponuje indywidualny plan terapii.

Czucie głębokie jest podstawą prawidłowego rozwoju motorycznego, emocjonalnego i poznawczego dziecka. Choć jego zaburzenia mogą być wyzwaniem, rodzic ma wiele możliwości, aby wspierać propriocepcję swojego dziecka. Warto angażować dziecko w aktywności fizyczne, zabawy sensoryczne oraz codzienne czynności, które pomagają rozwijać świadomość ciała i koordynację ruchową.

Dzięki cierpliwości, wsparciu i współpracy z terapeutą możesz pomóc dziecku lepiej radzić sobie z codziennymi wyzwaniami i czerpać radość z odkrywania świata.

 

dziecko   

dziecko