Trudności szkolne

Trudności w procesie uczenia się są czymś naturalnym. Każde nowe zagadnienia i tematy, wymagają wysiłku, by je przyswoić lub zrozumieć. Zazwyczaj jednak trudności wynikające z nowych zagadnień dziecko pokonuje samodzielnie. Jednak niektóre dzieci nie potrafią poradzić sobie – trudności wydają się przerastać ich siły. Konieczne jest wtedy wsparcie ze strony rodziców i nauczycieli. Jeżeli w tym czasie dziecko nie otrzyma wsparcia początkowe trudności mogą doprowadzić do niepowodzeń szkolnych.

Czym zatem są niepowodzenia szkolne?

Niepowodzenia szkolne to sytuacja , w której dziecko- uczeń mimo możliwości nie opanowuje materiału, nie spełnia wymagań określonych programem nauczania w danej klasie lub w zakresie danego przedmiotu. Dziecko stara się przyswoić wiedzę i umiejętności, lecz jego wysiłki nie przynoszą oczekiwanych efektów- zaległości się pogłębiają, a oceny nie są zadowalające. Widoczne są postępy w nauce i dobre oceny, lecz nauka dokonuje się poprzez zbyt duży wysiłek dziecka, niewspółmierny do poziomu stawianych wymagań lub wyłącznie przy staraniach i wysiłku rodziców, korzystaniu z korepetycji i dodatkowej pomocy.

Bardzo ważne jest aby jak najszybciej rozpoznać przyczyny niepowodzeń. Dzięki temu niepowodzenia szkolne można całkowicie zniwelować lub ograniczyć. Rodzice znając swoje dziecko, muszą mieć na uwadze, w jaki stopniu ich dziecko przyswaja swoją wiedzę, jak najszybciej dostrzec pojawiające się trudności. Wsparcie rodziców jest priorytetem w celu uniknięcia pojawienia się poważnych trudności szkolnych.

Niepowodzenia szkolne mają duży wpływ na dziecko, które czuje:

• wstyd,
• ma niską samoocenę,
• ma niskie poczucie własnej wartości,
• uważa, iż jest nieskuteczne w swoich działaniach,
• brakuje mu wiary we własne możliwości
• brakuje mu motywacji,
• jest zniechęcone do nauki i przedmiotów szkolnych,
• czuje strach przed kolejnymi niepowodzeniami,
• czuje drażliwość, napięcie,
• ma zmniejszoną odporność emocjonalną.

Przyczyny trudności szkolnych:

Możliwości ucznia:

• potrzeby psychiczne dziecka,
• stan zdrowia,
• poziom intelektualny dziecka,
• poziom rozwoju emocjonalnego,
• możliwości poznawcze w tym pamięć, uwaga,
• osobowość i temperament dziecka,
• dojrzałość szkolna,
• zaburzenia rozwojowe (dysleksja, słaba pamięć, uwaga, deficyty rozwojowe w zakresie zmysłów: wzroku, słuchu, zmysłu równowagi, dotyku, zaburzenia lateralizacji, opóźnienia rozwoju psychomotorycznego, ADHD, Autyzm, zespół Aspergera),
• lęki, neurotyzm.

Warunki społeczne:

• atmosfera w domu i w rodzinie,
• więź emocjonalna z bliskimi osobami,
• relacje z rówieśnikami,
• warunki bytowe, status materialno- ekonomiczny,
• status społeczny rodziców,
• środowisko wychowawcze, metody wychowawcze i postawy rodziców,
• poziom zaspokojenia podstawowych potrzeb dziecka,
• zainteresowanie dzieckiem i jego postępami w nauce,
• trudne sytuacje rodzinne (rozpad związku rodziców, rozwód, długotrwała nieobecność jednego lub obojga rodziców, choroby psychiczne, alkoholizm, wykorzystywanie seksualne, przemoc).

Edukacja szkolna:

• metody, środki i formy nauczania,
• osobowość, postawa i umiejętności pedagogiczne nauczyciela,
• przygotowanie merytoryczne, wiedza nauczycieli,
• zaplecze dydaktyczne szkoły,
• organizacja nauczania (np. zbyt liczne klasy),
• zbyt trudne lub zbyt łatwe zadania,
• przeładowanie programów edukacyjnych,
• niedostosowanie podręczników do możliwości uczniów,
• nieznajomość uczniów,
• niewłaściwe relacje z rówieśnikami w klasie- niezdrowa rywalizacja,
• przemoc słowna lub fizyczna.

Jak pomóc dziecku ?

Dziecko nabiera pewności siebie dzięki własnemu wysiłkowi i wytrwałości. Dlatego jako rodzice musimy doceniać i akceptować efekty samodzielnych działań np. skończony rysunek, rozwiązane zadanie domowe. Należy dać dziecku szansę, powinno zobaczyć, że ma możliwość poprawy i stać je na więcej. Adekwatną nagrodą za wysiłek włożony w naukę jest pozytywna ocena. Reakcja rodziców powinna być również odpowiednia do sytuacji. Nadmierny zachwyt postępami dziecka, podobnie jak zbytnie roztrząsanie jego porażki, może sprawić, że dziecko będzie czuło, że jego wyniki zawsze muszą być na najwyższym poziomie, a akceptacja rodziców zależy od jego ocen.

Dziecko potrzebuje akceptacji i miłości rodziców. Musimy zrozumieć możliwości dziecka i jego ograniczenia. Angażować się i poświęcać czas dziecku, rozmawiać z dzieckiem o jego problemach i możliwościach wsparcia. Współpracować z nauczycielami i specjalistami. Rodzice powinni być przewodnikami, umieć stawiać rozsądne wymagania, nie wymagać aby dziecko było geniuszem ale nagradzać drobne osiągnięcia i podejmowany wysiłek.

Ważna jest współpraca i wymiana informacji między rodzicami, a nauczycielami. Ustalenie wspólnego planu przeciwdziałania trudnościom dziecka. Bardzo ważna jest konsekwencja w realizacji wspólnych ustaleń, zaleceń nauczyciela w domu, dopilnowanie wykonywania zadań.

Dzięki wczesnemu rozpoznaniu trudności dziecka i właściwym działaniom rodziców można skutecznie zapobiec pojawieniu się niepowodzeń w szkole. Szczególnie ważny jest rozwój od urodzenia dziecka do 6 roku życia. To najlepszy czas na to aby przygotować dziecko do nauki szkolnej. Pierwsze lata życia dziecka nabierają szczególnego znaczenia dla całego jego rozwoju, dlatego jest tak bardzo ważna! Warto ten czas poświęcić na tworzenie takich warunków, aby dziecko mogło jak najlepiej wykorzystać potencjał rozwojowy. Im wcześniej zostanie postawiona diagnoza i wdrożone zostaną działania stymulujące oraz wspomagające rozwój dziecka, tym większe szanse na jego dobre funkcjonowanie.

Jeśli rodzice czują, że nie są w stanie pomóc dziecku w przezwyciężeniu trudności w nauce, powinni poszukać pomocy wśród specjalistów. Kto może pomóc? Nauczyciele danego przedmiotu, wychowawca, pedagog, psycholog, specjaliści poza szkołą m.in. lekarz pediatra, psycholog, okulista, ortopeda, laryngolog, neurolog. Można szukać wsparcia w poradniach dla rodziców i poradniach psychologiczno- pedagogicznych.

Zgłaszając się z prośba o zbadanie dziecka do poradni psychologiczno- pedagogicznej rodzic musi wypełnić wniosek, który zazwyczaj jest dostępny na stronach poradni psychologiczno- pedagogicznych. Warto dostarczyć opinię ze szkoły o uczniu, opinie wychowawcy, nauczyciela przedmiotu, nauczyciela wspomagającego, opinię lekarza, zeszyty szkolne i wytwory dziecka np. rysunki. Badanie w poradni psychologiczno- pedagogicznej przebiega etapowo. Najpierw odbywa się badanie psychologiczne, w celu ustalenia poziomu sprawności intelektualnej dziecka, poziomu rozwoju funkcji poznawczych: w tym zdolności koncentracji uwagi, pamięci, spostrzegania wzrokowego i słuchowego, funkcji językowych, sprawności ruchowej ręki. Przeprowadzany jest wywiad z rodzicami, obserwacja i rozmowa z dzieckiem, określenie mocnych stron dziecka, oraz określenie funkcji, które rozwijają się nieprawidłowo. W kolejnym etapie odbywa się badanie pedagogiczne, które określa trudności w czytaniu i pisaniu u dziecka. Analiza błędów i rodzaju trudności, stopień znajomości zasad ortograficznych i ich praktycznego zastosowania. Dodatkowo w przypadku konieczności wykonywane są dodatkowe badania przez lekarza specjalistę (okulistę, foniatrę, laryngologa, neurologa lub innego specjalistę).

Trudności i ograniczenia, które napotykają dzieci podczas nauki często mają swoje źródło w nieprawidłowej pracy mózgu. W tym zakresie pomóc może lekarz neurolog, przeprowadzając badanie neurologiczne.

Po przeprowadzonej diagnozie tworzona jest opinia przez specjalistów poradni. Następuje omówienie opinii i wniosków do dalszej pracy z dzieckiem w domu i w szkole. Rodzice powinni dostarczyć opinię do szkoły oraz omówić realizację zaleceń z wychowawcą.

Na podstawie opinii poradni, szkoła zapewnia dziecku z trudnościami w uczeniu się odpowiednią pomoc:

• indywidualizację procesu uczenia się,
• dostosowanie wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb dziecka,
• zorganizowanie dodatkowych zajęć edukacyjnych (zaleconych w opinii np. zajęcia korekcyjno- kompensacyjne, gimnastyka korekcyjna, terapia pedagogiczna, socjoterapia, logopedia, wczesne wspomaganie rozwoju dziecka).

Pamiętać należy, że tylko zespolone działania domu, szkoły oraz dziecka przyniosą efekty. Dlatego pamiętajmy, iż wzajemna współpraca jest pierwszym i najważniejszym krokiem do poprawy sytuacji szkolnej dziecka.